Op de koffie bij Kristof Van Laere
"Je hebt meer dan enkel groene vingers nodig"
Een energievolle azaleateler, zo zou je Kristof Van Laere nog het best kunnen typeren. Samen met zijn vrouw Sofie Deheyn en twee medewerkers draait hij in Zaffelare (Lochristi) graag tegelijkertijd aan alle nodige knoppen om zijn azaleakwekerij toekomstproof te maken. Het in de hand houden van de energiekost is daarbij al meer dan tien jaar zijn stokpaardje. “De huidige energiecrisis heeft ons op dat vlak nog maar eens goed wakker geschud.
Kristof nam in 2001 de zaak van zijn ouders over. Het gamma bestaat voor 65% uit vroege Helmut Vogel-soorten van Azalea indica en 35% middellate en late types. Jaarlijks vertrekken zo’n 220.000 planten in potmaat 14 vanuit het bedrijf. 80% hiervan doet dat in het kleurtonend stadium, in een verkoopseizoen dat loopt van augustus tot mei. Om dat mogelijk te maken, heeft Kristof een eigen koeling en forcerie-afdeling om de azalea’s op het juiste moment in bloei te trekken. Een keuze die heel wat energie en arbeid vraagt. In een ‘gewone week’ is hij al gauw anderhalve dag in de forcerie bezig, maar hij heeft het ervoor over. “De forcerie laat ons toe om het verkoopseizoen te spreiden en extra waarde te creëren. Zonder forcerie zouden we misschien de helft meer planten moeten hebben om hetzelfde inkomen te genereren. Doordat we veel in kleurtonend stadium verkopen, doen we veel daghandel en staan we dus dichter bij de markt, al zit daar natuurlijk ook een risico aan als het minder loopt.”
Het op- en afzetten van de potten gebeurt door twee Degramec-plantrobots.
Plantrobots
Het bedrijf bestaat momenteel uit zo’n 1,5 ha glas en 1,5 ha buitenoppervlakte. “Sinds ik in het bedrijf ben gekomen, hebben we een beetje uitgebreid, maar vooral ingezet op efficiëntie en automatisatie.” Zo gebeurt het op- en afzetten al een twaalftal jaar door twee Degramec-plantrobots. Doordat alles in potmaat 14 gestekt wordt, was automatisatie een logische stap. “Een robot werkt snel en correct en biedt ook meer afwisseling voor het personeel”, somt Kristof een aantal voordelen op.
Micro-wkk
De plantrobotten staan er ondertussen een jaar of twaalf. Ook op het vlak van energie koos Kristof al meer dan tien jaar geleden voor de weg van de technologie. Aardgas gaat naar de micro-wkk. Die heeft een elektrisch vermogen van 30 kWe. De elektriciteit laat de lampen in de forcerie branden en ook de warmte gaat die richting uit. Kristof overweegt om de huidige wkk te vervangen of er eentje bij te zetten. “Het doel is om geen enkele m3 gas los van de wkk te verbruiken. Enkel bij strenge vorst zou de klassieke brander dan nog moeten bijspringen.”
Inzicht hebben
Door niet-benutte elektriciteit aan het net te verkopen en door vastgeklikte energieprijzen vorig jaar bleef de impact van de energiecrisis eerder beperkt. De bestaande wkk heeft haar strepen verdiend, al vraagt de opvolging toch ook extra werk. “De terugverdientijd van de micro-wkk hangt helemaal af van de kostprijs van het aardgas en de prijs voor elektriciteit. Als gas heel duur is en elektriciteit goedkoop, kan de balans ook soms verkeerd uitdraaien. Je moet een goed inzicht hebben in het eigen verbruik en in alle prijzen.”
Plannen voor warmtepomp
Kristof haalt niet alleen elektriciteit uit de wkk, maar ook uit zijn zonnepanelen. Die hebben een vermogen van 25 kilowattpiek, maar er komen nog panelen bij tot een vermogen van 60 kilowattpiek. Kristof denkt er over na om deze bijkomende elektriciteit te gebruiken voor een lucht/water-warmtepomp. De warmte zou dan in het cvwater kunnen worden opgeslagen. 25 kilowatt elektriciteit zou zo kunnen worden omgezet in 90 kW warmte.
Energie sturen
Alle energieproductiestromen en -verbruiksstromen op elkaar afstemmen vraagt heel wat puzzelwerk. Maar Kristof houdt ervan om de sturing volledig te automatiseren en zelf te programmeren. “Ik ben een PLC-hobbyist. Ik kan alles op mijn telefoon volgen.”
Kristof haalt zijn smartphone boven. Op een schema is goed te volgen wat er geproduceerd, verbruikt en op het net gezet wordt. “Van de netbeheerder mag ik 37 kilowatt op het net zetten. Omdat de elektriciteitsprijzen voor hetgeen ik nu op het net injecteer vrij hoog zijn, zit ik net aan die grens”, zo toont hij. Afhankelijk van hoeveel de zonnepanelen geven, gaat de wkk in zo’n situaties harder of minder hard draaien. Kristof speelt daarbij ook in op de day-ahead-prijzen die de prijzen voor geïnjecteerde stroom een dag vooraf per kwartier vastleggen. Vooral in de ochtend- en avonduren is de prijs merkelijk hoger.
“Ik kan de frigo dus een graadje koeler laten gaan midden in de dag en een graadje minder koud in de vooravond. Ook doe ik aan peak shaving, waarbij extra verbruik vermeden of uitgesteld wordt als ik al veel energievragers heb aanstaan. Dat gebeurt allemaal automatisch, zodat ik er doorheen de dag niet veel mee bezig moet zijn. Het zijn misschien kleine dingen, maar je kan er wel mee besparen en het wordt altijd maar belangrijker.” Kristof zetelt sinds kort ook in het bestuur van de vzw Verenigde Tuindersgroep, die de vraag van grote energieverbruikers bundelt om voordelig gas te kunnen aankopen.
Nieuwe klanten vinden gaat niet vanzelf. Beurzen, zoals Florall hebben hierin zeker hun waarde.
Mensen staan ervan versteld hoeveel moeite het kost om hun plantje te produceren.
Positief in de markt zetten
In vergelijking met andere teelten valt de energiebehoefte van de azaleateelt nog mee. Maar de sector heeft geen makkelijke decennia achter de rug, met een moeilijke prijsvorming door een teruglopende vraag. Kristof hoopt dat er een nieuw evenwicht gevonden is en is ervan overtuigd dat er altijd vraag zal zijn naar azalea’s.
Via telersvereniging Azanova investeert Kristof ook in de ontwikkeling van nieuwe soorten. “Als azaleateler heb je het bedrijf afgestemd op die ene teelt en ben je onvoorwaardelijk trots op je product. Tegelijkertijd besef ik dat de sierteeltwereld niet zal stoppen met draaien mochten er plots geen azalea’s meer worden aangeboden. We zullen er altijd naar moeten streven om ons product op een positieve manier in de markt te zetten. Nieuwe klanten vinden gaat ook niet vanzelf vanuit je fauteuil. Beurzen zoals Florall hebben hierin zeker hun waarde.”
Meer dan groene vingers
Tijdens de coronacrisis deden veel telers een beroep op de korte keten. Kristof kon daarbij terugvallen op de eigen webwinkel azaleashop.be. “Omdat we al helemaal operationeel waren, werden we heel makkelijk gevonden. Nu de coronajaren voorbij zijn, is de vraag vanzelfsprekend weer teruggevallen, al zitten we nu nog altijd op een hoger niveau dan voorheen.” Kristof ontvangt ook heel wat groepen op het bedrijf voor een bedrijfsrondleiding, gemiddeld zo’n 20 bussen per jaar. Het is iets wat doorheen de jaren vooral via mond-aan-mondreclame gegroeid is.
“Mensen staan er eigenlijk van versteld hoeveel moeite wij er als kweker in steken om hun plantje te produceren. Er schuilt ook heel wat techniek achter. Ze zien hier dat je als bedrijfsleider bijna evenveel ingenieur moet zijn als kweker. Voor mij is het werken met sturingen en automatisering een hobby, maar voor de hele sector is het uiteraard wel zo dat je er enkel met groene vingers niet meer komt.
Energie, tewerkstelling en logistiek
Als kersvers lid van het presidium bij AVBS zal Kristof thema’s zoals energie van nabij volgen. Ook in tewerkstelling ziet hij AVBS een rol van belang blijven spelen. Op het vlak van logistiek vindt hij het jammer dat samenwerken met je buurman voor het transport van planten bemoeilijkt wordt door eisen rond vakbekwaamheid, ook al speelt dat als inwoner van groot-Lochristi wat minder. Op het eigen bedrijf wil Kristof verder inzetten op de weg van optimalisatie. Uitbreiden staat nog niet onmiddellijk op de agenda. “Eerst moet het energievraagstuk verder correct worden opgelost. Tegen dan zullen we gauw een jaar of twee verder zijn, vermoed ik. Op dat moment zal de markt wel aanwijzen of het opportuun is om nog uit te breiden".
