"Automatiseren is ons antwoord op het arbeidsvraagstuk”

Johan en Karoline startten eind jaren 80 op de huidige locatie en legden zich snel toe op de teelt van chrysanten. Als uit de hand gelopen hobby startte Johan ook met de veredeling en het ontwikkelen van eigen soorten. Begin de eeuwwisseling werd de commercialisatie ervan op een hoger niveau gebracht met de overname van een ander bedrijf. Dit vermarkten van de eigen bolchrysantveredeling wil het bedrijf nog verder uitbouwen. “Sommige van de soorten die we hebben, bloeien in een net iets andere bloeiweek dan het gros van andere soorten. Onze soorten kunnen dan een mooie aanvulling betekenen”, legt vader Johan David uit. Zelf combineren ze de teelt van de chrysanten en de productie van chrysantenstekken voor andere telers met de teelt van aardbeiplanten voor particulieren en professionelen. Drie pijlers onder één bedrijf dus.

Bij bolchrysanten is de bloeiperiode een belangrijk criterium. De natuurlijke bloei ligt eind oktober. Maar een chrysant past ook prima op het terras in de vroege herfst, al moet die daarvoor wel ‘geforceerd’ worden. Waar dit bij veel bloemen betekent dat er extra licht moet gegeven worden, betekent dit bij chrysanten net het kunstmatig korter maken van de dagen door het afdekken met doeken. Voor wie zoals Dataflor vooral chrysanten op het veld kweekt, betekent dat veel handenarbeid. Elke dag omstreeks zes uur ’s avonds worden de doeken over de planten gespreid, om deze de volgende ochtend om 9 uur ’s ochtends opnieuw te ontbloten. En dat voor een week of zes. “Je kan wel selecteren op vroeger bloeien, maar wie homogene partijen chrysanten wil in september moet verduisteren. Bij ons bloeit 70% van de chrysanten volgens het natuurlijke ritme eind oktober, en 30% vroeger na afdekken”, legt Wouter uit. De vroege chrysanten gaan vooral naar Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen. Het is een product met betere prijzen, maar waar tegenover ook extra arbeid staat. Op lichte bodems kiezen Wouter en Johan voor deze soorten ook voor druppelbevloeiing met T-tapes. De 70% andere chrysanten vinden hun afnemers in de groothandel en tuincentra in België en Frankrijk. De stekken voor andere telers uit de eigen vermeerdering worden verkocht in heel Europa.

De chrysantenteelt is een teelt met hele hoge arbeidspieken, maar bij Dataflor is het hele jaar goed gevuld. En dat heeft veel te maken met de tweede grote tak op het bedrijf: de aardbeiplantenteelt. De nadruk ligt nu nog op het kweken van aardbeiplantjes voor de particuliere markt, maar Dataflor mikt ook uitdrukkelijk op het telen van plantgoed voor professionele telers. Wouter schetst het seizoen: “In het voorjaar zijn we druk bezig met het klaarmaken van aardbeiplantjes voor de particuliere markt. Dat overlapt voor een stuk met het stekken van de chrysanten in mei. In juni worden de chrysanten ingepot en buitengezet. In juli is het alle hens aan dek voor het stek snijden en bewortelen van aardbeiplantjes. Dit jaar hadden we op het piekmoment hiervoor 22 seizoenarbeiders in dienst. Dat snijden en bewortelen loopt tot halfweg augustus, waarna de eerste chrysanten klaargemaakt worden, met een piek eind oktober. Daarna worden de aardbeiplantjes gekuist en in frigo’s/vriezers geplaatst. Eind december halen we die er weer uit om in te potten en op te zetten richting het voorjaar.”

Een drukke jaarplanning, beseft ook Wouter. “Toen vroeger de nadruk nog meer op chrysanten lag, waren er wel eens rustigere, ‘dode’ periodes. Dat is nu helemaal voorbij. We hebben vijf vaste medewerkers in dienstverband, maar doen ook veel beroep op seizoenarbeiders en jobstudenten. Zowat alle personeelsleden komen uit Polen.  Het vinden van personeel dat verantwoordelijkheid kan dragen is een achilleshiel. “Zeg maar stilaan een ramp”, omschrijft Wouter het. 

Een gekende problematiek, die ook nog eens werd blootgelegd in de robuustheidscan. Die ‘doorlichting’ ontwikkelde Boerenbond voor land- en tuinbouw en werd met de hulp van AVBS en de steun van de provincie West-Vlaanderen vertaald naar de sierteeltsector. De robuustheidsscan houdt de teler een spiegel voor, brengt sterke en zwakke punten in beeld, en biedt handvaten die kunnen helpen om het bedrijf veerkrachtiger te maken op zowel zakelijk als emotioneel-familiaal vlak. “Je leert altijd uit zo’n scan”, is de ervaring van Wouter. “Omdat mijn ouders het stilaan ook rustiger willen aandoen, zal er nog meer verantwoordelijkheid terechtkomen bij mij en mijn vriendin Liza, die mee in het bedrijf werkt. Uit de scan bleek dat onze balans tussen werk en privé zoek is. Dat wisten we eigenlijk wel, maar dat kwam nu duidelijk als een van onze pijnpunten naar boven. Willen we ons bedrijf klaar maken voor de toekomst, moeten we een oplossing vinden voor ons arbeidsvraagstuk. De duurzaamheidsscan hielp ons mee in het bepalen van de prioriteiten waar we mee aan de slag moeten. Het is aan ons om hier de komende maanden dieper op in te gaan. Alleen ontbrak ons hiervoor de laatste maanden de tijd…”, vertelt Wouter, zich bewust van de ironie.
 

Voor een stuk heeft Dataflor hier al op ingespeeld. De nieuwe serre is iets minder dan 5.000 m2, en volop geautomatiseerd. Mede dankzij het ‘hang’-karakter van de aardbeiplanten kan er vlot op twee en drie niveaus worden geteeld en als het moet zelfs op vier. Dat dit überhaupt mogelijk is, heeft veel te maken met de multifuncitonele gietboom die in elke kap hangt, al is ‘gietboom’ een understatement van jewelste. De hangende gietwagens (Achterbosch) zijn telkens bijna even breed als de kap van de serre waarin ze hangen, en hebben elk een eigen platform van waarop gewerkt kan worden. Ze beschikken over een systeem waarmee planten in trays kunnen neergezet en opgepikt worden. Via tags aan de buizen weet de eenheid waar hij bepaalde planten kan oppikken of neerzetten. Uiteraard kan de gietboom water geven – wat bij de jongste stekken zonder plastic bijna continu gebeurt  - maar er hangt ook een spuitboom aan voor gewasbescherming. Die kan ook verticaal sproeien, wat handig is voor planten met lange ranken, zoals de aardbeiplanten. Het werkplatform is in hoogte instelbaar. Daarmee kan er altijd comfortabel ‘op manhoogte’  aan de bovenste teeltlagen gewerkt worden.  “Omdat de serre zo flexibel in te vullen is, staan er wel altijd planten in. Op een heel jaar is de serre misschien twee weken leeg.” Een andere functie die de automatische gietboom/sproeiboom/werktafel/trayplaatser heeft, is dat er ook erg precies mee gesnoeid kan worden. Zelfs tussen twee rijen in de trays kan de onderhangende snoei-installatie nauwkeurig zijn werk doen. “Professionele aardbeitelers kiezen vaker voor aardbeiplanten die meerdere keren per jaar vrucht geven, in plaats van de traditionele junidragers. Voor de opkwekers zoals ons betekent dit dat er meer bloemtrossen in het plantgoed komen die er uitgehaald moeten worden. Door het snoeiwerk onder onze gietboom te laten gebeuren, sparen we heel wat handwerk uit. Door te automatiseren kunnen we dus meer doen met dezelfde mensen, en is het comfortabeler werken. Automatisatie is voor ons zeker een onmisbare tool om ook in de toekomst een werkbaar bedrijf te houden”, concludeert Wouter.