Hoe zit het nu precies met die bufferstroken langs waterlopen?

Bufferstroken spelen een belangrijke rol in het voorkomen van verontreiniging van waterlopen. Ze beperken de afspoeling van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen van het perceel naar de waterlopen. De Vlaamse regering wijzigde de afstandsregels, hou er rekening mee.

Naar: Pascal Braeckman, ALV, artikel verschenen in S&G 4 van 2025

De aangebrachte wijzigingen zijn enerzijds ingegeven door de ambitie om (nog) sneller een kwaliteitsverbetering van het oppervlaktewater te bekomen, en anderzijds door de noodzaak om de te respecteren maatregelen te vereenvoudigen. Voor dit laatste werd gezocht naar een betere koppeling tussen en vereenvoudiging van de maatregelen rond het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen nabij oppervlaktewateren.

Langs alle waterlopen dienen in 2025 standaard, landinwaarts vanaf de bovenste rand van het talud, bufferstroken gerespecteerd te worden (zie de figuur en de tabel hieronder). 
Deze verplichtingen zijn van toepassing op alle landbouwgebruikspercelen die gelegen zijn langs alle Vlaamse waterlopen, inclusief ontwaterings- en irrigatiesloten en waterlopen die gedurende een deel van het jaar opdrogen. Vlaamse waterlopen zijn opgenomen in de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA). 
 

(1) VHA waterlopen zijn op het e-loket, het geoloket landbouw, de afdrukplannen van de verzamelaan-vraag en in de app LV-Agrilens in het blauw aangeduid (stippellijn of arcering)
(2) De andere oppervlaktewaterlichamen zijn op het e-loket, het geoloket landbouw, de afdruk-plannen van de verzamelaanvraag en in de app LV-Agrilens in het paars aangeduid (arcering)
(3) 10 meter langs hellingen en in gebieden die behoren tot het Vlaams ecologisch netwerk (VEN) met uitzondering van bemesting via rechtstreekse uitscheiding bij begrazing

 

Informatie over de verschillende types oppervlaktewateren is terug te vinden in de verzamelaanvraag of via het e-loket. De waterlopen opgenomen in de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA), worden in het blauw voorgedrukt (blauw gearceerde oppervlakten of blauwe stippellijnen) op de fotoplannen van de verzamelaanvraag. Daarnaast zijn er op de fotoplannen ook paars gearceerde oppervlakten terug te vinden. Dit zijn oppervlaktewaterlichamen die niet als waterloop zijn opgenomen in de VHA. Langs deze oppervlaktewaterlichamen dient men eveneens een teeltvrije strook van 1 meter, een pesticidenvrije strook van 1 meter en een bemestingsvrije strook van 5 meter (of 10 meter) te respecteren. Wanneer je deze informatie in het veld nodig hebt, kan dit via de Agrilens-app (normaal gezien zijn deze kaartlagen standaard automatisch geactiveerd).
De Vlaamse overheid heeft volgende teelten als niet-nitraatgevoelige teelten aangeduid: de groep van graangewassen, oliehoudende zaden, eiwithoudende gewassen, vlas, bieten, grasland, klaver, luzerne, spruitkool, cichorei, witloof, mengsels van vlinderbloemigen en overige vanggewassen. Alle andere teelten worden als nitraatgevoelige hoofdteelten beschouwd. Dat betekent dat alle sierteelten onder deze categorie vallen.
Zowel met behulp van de LV-Agrilens-app als via het Geoloket Landbouw kan je nagaan tot welk gebiedstype een bepaald perceel behoort volgens de mestwetgeving. Wat betreft de indeling van de individuele landbouwpercelen volgens MAP-gebiedstypen (type 0, 1, 2 of 3), vind je de nodige informatie in jouw Mestbankloket. Onder de rubriek ‘Gronden’, sub-rubriek ‘Bemestingsnormen’, kan je het recentste ‘Overzicht van de mestgebruiksruimte 2024’ voor jouw bedrijf raadplegen. Dit rapport is uitgebreid met een kolom ‘Gebiedstype 2025-2026’. Daarin kan je zien tot welk gebiedstype elk perceel van jouw bedrijf behoort vanaf 2025.
 

Op de teeltvrije strook langs alle waterlopen mogen er geen grondbewerkingen zijn en geen teelten staan, bovenop de hierboven vermelde beperkingen op het gebruik van pesticiden en bemesting. Op de pesticidevrije strook langs alle waterlopen mogen geen gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Ook pleksgewijze bestrijding van akkerdistel is hier niet toegelaten. Wie daar akkerdistels wil bestrijden, dient dit via maaibeheer te doen. 

Aanvullend geldt vanaf 2025 op percelen gelegen in gebiedstype 2 of 3 en waarop als hoofdteelt een nitraatgevoelige teelt wordt verbouwd en die gelegen zijn langs waterlopen opgenomen in de Vlaamse Hydrografische Atlas, een verbod op het gebruik van pesticiden in de oeverzone en binnen 5 meter landinwaarts vanaf de bovenste rand van het talud van de waterloop. Daarenboven mag er in deze 5 meter strook ook geen nitraatgevoelige teelt aanwezig zijn. Zelfs als er zich tussen de VHA-waterloop en het perceel een strook bevindt die niet tot het subsidiabel landbouwareaal behoort, zoals een wandelweg, dan nog mag op het gedeelte van het perceel dat binnen de strook van 5 meter landinwaarts valt vanaf de bovenste rand van hat talud van de waterloop, geen nitraatgevoelige teelt voorkomen. Op het overlappende gedeelte van het perceel met de 5 meter beschermingsstrook blijven het bemestingsverbod en het verbod op het gebruik van pesticiden gelden.