Waterlopen - afstandsregels

In het Mestdecreet zijn recent bijkomende maatregelen genomen om de waterkwaliteit in het landbouwgebied te verbeteren. Dat heeft ook zijn impact op de na te leven voorwaarden langs waterlopen in de conditionaliteit. 

Bron: Agentschap landbouw & zeevisserij

Op percelen met een nitraatgevoelige hoofdteelt langs VHA-waterlopen moet u in gebiedstype 2 en 3 een beschermingsstrook van 5 m aanhouden waarop geen nitraatgevoelige teelt voorkomt. Deze strook is bemestings- en pesticidevrij. De huidige 1 meter teeltvrije strook (geen bewerking – geen pesticiden - geen bemesting) en 5m bemestingsvrije strook langs VHA-waterlopen en andere oppervlaktewaterlichamen blijft overal bestaan. Daarnaast geldt vanaf dit jaar dat de landbouwer die de hoofdteelt verbouwt ook de bemestingsrechten heeft.

Het Mestdecreet bevat bijkomende maatregelen om de waterkwaliteit in het landbouwgebied te verbeteren. Dat heeft ook zijn impact op de na te leven voorwaarden in de conditionaliteit.

De huidige 1 meter teeltvrije strook (geen bewerking – geen pesticiden - geen bemesting) langs waterlopen en oppervlaktewaterlichamen blijft overal bestaan. De andere regels langs waterlopen wijzigen. In 2025 zijn er drie situaties:

1. Een perceel met een nitraatgevoelige hoofdteelt in gebiedstype 2 en 3 langs een VHA-waterloop (Vlaamse Hydrografische Atlas): u moet langs de waterloop een beschermingsstrook van 5 m aanhouden waarop een niet-nitraatgevoelige teelt aanwezig is. Deze strook is bemestings- en pesticidevrij.
2. Een perceel met een niet-nitraatgevoelige hoofdteelt in gebiedstype 2 en 3 langs een VHA-waterloop of een perceel in gebiedstype 0 en 1 langs een VHA-waterloop: je moet langs de waterloop een 3 m pesticidevrije strook en een 5 m bemestingsvrije strook aanhouden.

3. Een perceel langs een oppervlaktewaterlichaam: Je moet langs het water een 1 m pesticidevrije strook en een 5 m bemestingsvrije strook aanhouden.
    

   Langs hellingen en in gebieden die behoren tot het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), moet de bemestingsvrije strook steeds 10 m breed zijn in plaats van 5 m. De oppervlakte van de beschermingsstroken wordt afgetrokken van de bemestingsruimte van het perceel. De beschermingsstrook moet je apart intekenen in de verzamelaanvraag en moet je als beschermingsstrook aanvinken.

Vanaf 2026 moet verplicht langs alle VHA-waterlopen een beschermingsstrook gerespecteerd worden die pesticide- en bemestingsvrij is. De breedte van een beschermingsstrook is 3 meter, behalve naast de percelen met een nitraatgevoelige hoofdteelt in de gebiedstypes 2 en 3 en in natuur- en bosgebieden, waar de beschermingsstrook 5 meter moet zijn.

De VHA-waterlopen zijn de blauw ingekleurde waterlopen in de app LV-AgriLens, de verzamelaanvraag, het geoloket Landbouw en de ontvangen voordrukplannen. In de voornoemde toepassingen is een extra laag 'Water – Mestdecreet beschermingsstrook 2025' beschikbaar die een vijf meter bufferzone visualiseert langs de VHA-waterlopen. Je kan deze gebruiken om de juiste afstand van de waterloop te respecteren.  De andere oppervlaktewaterlichamen zijn paars ingekleurd. 
De nieuwe gebiedstypes zijn eveneens terug te vinden in de app LV-AgriLens, de verzamelaanvraag en het geoloket Landbouw.

Welke activiteiten toegelaten zijn langs de VHA-waterlopen en de oppervlaktewaterlichamen en bij de ecoregeling bufferstroken, alsook nog andere bijkomende informatie vind je terug in de bijgevoegde tabel:

Land- en tuinbouwers kunnen voor hun percelen langs waterlopen vrijwillig deelnemen aan ecoregelingen. De ecoregeling bufferstroken kan je afsluiten langs VHA-waterlopen en oppervlaktewaterlichamen. Dit zijn de mogelijkheden:

Grasbufferstrook in het kader van erosiebestrijding (BUG): deze actie kan enkel afgesloten worden als de VHA-waterloop of het oppervlaktewaterlichaam onderaan een hellend perceel ligt.
Grasbufferstrook langs kwetsbaar landschapselement (BUE/BUEN)
Grasbufferstrook langs waterlopen (BUW): deze actie is uitsluitend langs VHA-waterlopen mogelijk.
Bufferstrook plus - graskruidenmengsel (BUK/BUKN)
 

Daarnaast kan ook een beheerovereenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Om te weten wat de mogelijkheden zijn langs VHA-waterlopen, kan je contact opnemen met een bedrijfsplanner van de VLM.

Het agentschap werkt aan een nieuwe ecoregeling bufferstroken vanaf 2026 als flankerend beleid voor de gewijzigde mestwetgeving. Dat is onder voorbehoud van goedkeuring door de Vlaamse Regering en de Europese Commissie.